Norovirus: wat is het en hoe voorkom je besmetting?

Niet alleen de griep grijpt om zich heen. Ook het norovirus besmet veel mensen momenteel (zie grafiek 1). Weliswaar minder ingrijpend qua ziektebeeld maar wel zeer besmettelijk. Van slechts 10 deeltjes kun je al ziek worden.

Bovendien is het norovirus erg goed bestand tegen ongunstige omstandigheden als droogte en desinfectiemiddelen.
Zo kunnen virusdeeltjes wekenlang actief blijven op oppervlakken als deurklinken, kranen, pennen, lichtschakelaars en dergelijke. Dat kunnen de griepvirussen niet. Die blijven ‘slechts’ 1-2 dagen infectieus op een oppervlak.

Sommigen hebben het over een buikgriep als ze eigenlijk een infectie met het norovirus bedoelen. Maar stikt genomen klopt dat niet. Alleen influenzavirussen veroorzaken griep.

Besmetting via voedsel, contact met besmette mensen en oppervlakken

Je kunt op verschillende manieren besmet raken met het norovirus. Je kunt ze binnenkrijgen via besmet voedsel of water, via direct contact met geïnfecteerde mensen, maar ook na contact met besmette oppervlakken. Via je vingers bijvoorbeeld als je die aflikt, als je met besmette handen het eten bereidt, of als het eten besmet raakt via virusdeeltjes op oppervlakken.

Uit onderzoeken in Amerika in de periode van 2009-2013 bleek dat het norovirus in 61% van de uitbraken werd verspreid via direct contact als het schudden van handen.

Aerosolen

Een andere mogelijkheid is via besmette minuscule vochtdruppeltjes (aerosolen) die in de lucht zweven.

De kans op besmette aerosolen is vooral groot daar waar geïnfecteerde mensen hebben overgegeven of naar de wc zijn geweest. Geïnfecteerde mensen scheiden de virusdeeltjes in grote aantallen uit via hun ontlasting en braaksel. Deze aerosolen zorgen ook voor besmetting van oppervlakken als de deurklinken en kranen.

Veel mensen bij elkaar

Op plekken waar veel mensen dicht op elkaar verblijven of leven verspreidt het virus zich snel. Denk aan ziekenhuizen, kinderdagverblijven, scholen, verzorg- en verpleeghuizen.

Infecties bij dit soort instellingen kennen meestal een piek in de wintermaanden (zie grafiek 1). Infecties via voedsel komen het hele jaar voor.

Cruiseschepen

Andere plekken waar het norovirus regelmatig ziekte veroorzaakt is op cruiseschepen. Met enige regelmaat worden deze uit de vaart genomen omdat ze niet van een norovirusinfectie af komen.

Grafiek 1. Wekelijkse positieve uitslagen voor norovirus.
Grafiek 1. Wekelijkse positieve uitslagen voor norovirus (RIVM, Virologische weekstaten). Dit is een zware onderschatting van de werkelijkheid aangezien de meeste mensen niet naar de huisarts gaan en/of het wordt niet verder onderzocht.

Wat zijn de ziekteverschijnselen?

Ongeveer 12-48 uur na het binnenkrijgen van het norovirus ontstaan de eerste ziekteverschijnselen: heftig braken (projectielbraken), diarree, misselijkheid, buikpijn. Soms ook (milde)koorts, hoofdpijn en pijn in het lichaam.

Geschat wordt dat jaarlijks een half miljoen mensen geïnfecteerd raken met het norovirus. Je hoeft niet ziek te worden na besmetting trouwens. Je kunt ook simpelweg drager zijn van het norovirus zonder dat je daar iets van merkt (asymptomatisch dragerschap).

Hoe lang ben je ziek?

Is je weerstand goed dan ben je meestal 1-3 dagen ziek. Daarna knap je snel weer op maar je kunt het virus nog wel langere tijd (enkele weken) uitscheiden met je ontlasting.

Een infectie kan veel ernstiger verlopen (uitdroging) bij mensen met verminderde weerstand, de YOPI’s. Dat staat voor Young, Old, Pregnant en Immunocompromized. Dus de baby’s, ouderen, zwangeren en mensen die minder weerstand hebben vanwege een ziekte of het gebruik van medicijnen. Bij de YOPI’s is de kans ook groter dat ze ziek worden van het norovirus.

Hoe kom je van het norovirus af?

Er is geen medicijn voor. Uitzieken is de enige remedie. De meeste mensen zijn 1-3 dagen ziek en knappen daarna weer op. Goed drinken is wel belangrijk. De YOPI’s kunnen langer ziek zijn. Bij hen is het gevaar van uitdroging groter.

Hoe voorkom je besmetting en verdere verspreiding

  • Handen wassen
    Was je handen goed na toiletgang en voor het bereiden van eten. En goed handen wassen betekent minimaal 20 seconden je handen wassen (bij voorkeur 30 seconden).
  • Reinig en desinfecteer besmette plekken
    Maak plekken waar werd overgegeven goed schoon en desinfecteer ze daarna met een chlooroplossing. Dat is het enige middel wat een afdodend effect heeft op het norovirus. Denk ook aan deurklinken, kraantjes en lichtknoppen.
  • Bereid geen eten
    Ben je ziek, laat dan een ander het eten klaarmaken (als dat kan natuurlijk).
  • Was besmette kleren en doeken grondig
    Was besmette kleren, zakdoeken en dergelijke zo snel mogelijk na besmetting. Was bij voorkeur bij temperaturen hoger dan 60°C. Alleen dan wordt het norovirus geïnactiveerd. Was ook je handen na het verwerken van de besmette was.

Is dit norovirus nieuw?

Nee, dat is het zeker niet. Waarschijnlijk werd het virus voor het eerst beschreven in 1929. Maar het werd pas echt voor het eerst vastgesteld met een elektronenmicroscoop in 1972, bij het onderzoek van ontlastingmonsters die waren verzameld in 1968 tijdens een grote uitbraak op een basisschool in Norwalk (Ohio).

In eerste instantie werd het virus daarom Norwalk Virus (NV) genoemd. Het kende daarna ook namen als Norwalk Like Virus (NLV) en Small Round Structured Viruses (SRSV). Sinds 2002 heet het norovirus.

Nieuwe ontwikkelingen

Dat je steeds vaker hoort over het norovirus heeft ook te maken met nieuwe ontwikkelingen in methoden om de virussen aan te tonen. Vroeger waren de methoden en middelen beperkt, maar tegenwoordig zijn daar steeds betere en snellere technieken voorhanden. Zo blijkt tegenwoordig ook dat steeds vaker het norovirus de oorzaak is van voedselinfecties.

Credits film: Centers for Disease Control and Prevention
Geraadpleegde bronnen
Boer, E. de, Boxman, I. (2016) Virussen en voedsel, Praktijkgids Waar&Wet, SdU, p.82.
CDC.
RIVM, Virologische weekstaten.

1 gedachte over “Norovirus: wat is het en hoe voorkom je besmetting?”

  1. Zeer bedankt voor dit belangrijke verhaal; gaat bij ons in het medisch archief.

    Fijne dagen toegewenst.

    Is het nog gelukt met de ijsbaard? Onze fruitvliegen zijn digitaal naar jullie verstuurd 🙂

    Vriendelijke groeten
    Jaap

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven